آیین‌نامه تضمین برای معاملات دولتی
رئیس جمهور
تصویب‌نامه هیأت وزیران
باسمه تعالی
هیأت وزیران در جلسه مورخ 4/8/1382 بنا به پیشنهاد شماره 53212/101 مورخ 28/3/1382 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و به استناد ماده (6) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت � مصوب 1380- آیین‌نامه تضمین برای معاملات دولتی را به شرح ذیل تصویب نمود:
ماده 1- مقررات این آیین‌نامه در اجرای قانون آیین‌نامه معاملات دولتی و در مورد پیش پرداخت و مبلغ و نوع تضمین‌ها شامل قراردادهای خدمات مشاوره، مدیریت طرح، امور تحقیقاتی، امور پیمانکاری، ساخت تجهیزات و نصب، خرید ماشین‌آلات، تجهیزات، کالا، مواد و مصالح و قراردادهای حمل و نقل به تنهایی یا بصورت مجموعه‌ای از دو یا چند مورد از آنها می‌باشد.
ماده 2- انواع تضمین قراردادها از نظر موضوع کاربرد آنها در قرارداد به شرح زیر است:
الف � تضمین شرکت در مناقصات (وجه التزام)
ب- تضمین انجام تعهدات
ج- تضمین پیش‌پرداخت
د- تضمین حسن انجام کار
ماده 3- انواع ضمانت‌های معتبر در معاملات دولتی به شرح زیر است:
الف- ضمانتنامه بانکی
ب � ضمانت‌نامه‌های صادر شده از سوی مؤسسات اعتباری غیربانکی که دارای مجوز لازم از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند.
ج � وجه نقد
د � سفته با امضای صاحبان امضای مجاز با مهر شرکت
هـ - سایر ضمانت‌نامه‌ها شامل:
1- وثیقه ملکی معادل نود درصد (90%) ارزش کارشناسی رسمی آن
2- انواع اوراق مشارکت (موضوع قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مصوب 1376)
3- سهام شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به مأخذ هفتاد درصد (70%) ارزش روز آن.
4- مطالبات تأیید شده قراردادها از سوی دستگاههای اجرایی و ذیحسابان مربوط
ماده 4- در قراردادهای خدمات مشاوره، قراردادهای خدمات مدیریت طرح و امور تحقیقاتی تضمین‌ها از نوع تضمین پیش‌پرداخت و تضمین حسن انجام کار است که به شرح زیر تعیین و پرداخت می‌شود:
الف � تضمین پیش‌پرداخت: مبلغ پیش‌پرداخت برای خدمات مربوط به مطالعه و طراحی و خدمات تحقیقاتی، معادل بیست درصد (20%) مبلغ اولیه حق‌الزحمه مربوط (مبلغ برآورد حق‌الزحمه) و برای خدمات مربوط به دوره ساخت و تحویل معادل ده درصد (10%) مبلغ اولیه حق‌الزحمه مربوط می‌باشد که در ازای تضمین به نفع دستگاه اجرایی و بدون کسر کسورات قانونی پرداخت می‌شود.
ب � تضمین حسن انجام کار: بابت تضمین حسن انجام کار، معادل ده درصد (10%) از هر پرداخت حق‌الزحمه کسر و در حساب سپرده نگهداری می‌شود.
مبالغ نقدی سپرده حسن انجام کار در ازای تضمین به نفع دستگاه اجرایی، به طرف قرارداد دستگاه اجرایی بازگردانده می‌شود.
تبصره: تضمین معتبر در این قراردادها شامل تضمین‌های نوع "الف"، "ب"، "د" و "هـ" مندرج در ماده (3) می‌باشد.
ماده 5- قراردادهای پیمانکاری، ساخت تجهیزات و نصب، انواع تضمین‌ها شامل تضمین شرکت در مناقصات ، تضمین انجام تعهدات، تضمین پیش‌پرداخت و تضمین حسن انجام کار می‌باشد که به شرح زیر مبلغ آنها تعیین و پرداخت می‌شود.
الف � تضمین شرکت در ناقصه: مبلغ تضمین شرکت در مناقصات برحسب درصدی از برآورد هزینه اجرای کار به شرح جدول زیر تعیین می‌شود:
برآورد هزینه اجرای کار به میلیون ریال
تا 100
مازاد بر 100 تا 1000
مازاد بر 1000 تا 000,000,1
مازاد بر 000,000,1
درصد
5
5/0
3/0
2/0
تضمین معتبر برای شرکت در مناقصات شامل تضمین‌های نوع "الف"، "ب"، "ج" و "هـ 2" مندرج در ماده (3) می‌باشد.
ب � تضمین انجام تعهدات: مبلغ تضمین انجام تعهدات معادل پنج درصد (5%) مبلغ اولیه پیمان (مبلغ پیشنهادی پیمانکار) است.
تضمین معتبر برای انجام تعهدات درصدی از مبلغ اولیه پیمان به شرح جدول زیر است:
مبلغ اولیه پیمان به میلیارد ریال
تا 30
مازاد بر 30 تا 70
مازاد بر 70
درصد
5
5
5
5/2
5/2
5/1
5/3
نوع ضمانتنامه (به شرح مندرج در ماده 3)
"الف"، "ب"، "ج" و "هـ"
"الف"، "ب"، "ج" و "هـ"
"الف"، "ب"، "ج"، "د" و "هـ"
"الف"، "ب"، "ج" و "هـ"
"الف"، "ب"، "ج"، "د" و "هـ"
ج- تضمین پیش‌پرداخت
1- پیش‌پرداخت در قراردادهای پیمانکاری و نصب: مبلغ پیش‌پرداخت معادل بیست درصد (20%) مبلغ اولیه پیمان است.
مبلغ پیش‌پرداخت حداقل در سه قسط به شرح زیر در ازای تضمین به نفع دستگاه اجرایی بدون کسر کسورات قانونی پرداخت می‌شود:
قسط اول معادل هشت درصد (8%) پس از تحویل کارگاه، قسط دوم معادل شش و نیم درصد (5/6%) پس از تجهیز کارگاه لازم برای شروع عملیات و قسط سوم معادل پنج و نیم درصد (5/5%) پس از انجام سی درصد (30%) مبلغ اولیه پیمان طبق صورت وضعیت‌های موقت بدون محاسبه مصالح پای کار.
پس از واریز اقساط اول و دوم پیش‌پرداخت،معادل چهارده و نیم درصد (5/14%) از مبلغ ناخالص تمام صورت وضعیت‌های موقت (به استثنای تعدیل، مابه‌التفاوت نرخ مصالح و پرداخت‌های مشابه) کسر می‌شود و برای واریز قسط سوم معادل هشت درصد (8%) علاوه بر چهارده و نیم درصد (5/14%) یاد شده از صورت وضعیت‌هاکسر می‌شود به نحوی که مبلغ پیش‌پرداخت تا آخرین صورت وضعیت موقت مستهلک شود.
در صورت ضرورت تأدیه پیش‌پرداخت در بیشتر از سه قسط و یا تفکیک پیش‌پرداخت بخش‌های مختلف کار، اقساط پیش‌پرداخت و نحوه واریز آنها، باید در شرایط خصوصی پیمان مربوط درج شود.
2- پیش‌پرداخت در قراردادهای ساخت تجهیزات: مبلغ پیش‌پرداخت معادل بیست و پنج درصد (25%) مبلغ اولیه قرارداد است.
اقساط پیش‌پرداخت در قراردادهای ساخت تجهیزات: مبلغ پیش‌پرداخت معادل بیست و پنج درصد (25%) مبلغ اولیه قرارداد است.
اقساط پیش‌پرداخت با توجه به برنامه زمانی ساخت و تحویل تجهیزات و نیز اقساط بازگرداندن پیش‌پرداخت به تناسب تحویل تجهیزات و پرداخت وجه آنها تعیین و در شرایط خصوصی قراردادهای مربوط درج می‌شود.
تضمین معتبر برای پیش‌پرداخت شامل تضمین‌های نوع "الف"، "ب" و "هـ" مندرج در ماده (3) می‌باشد.
تبصره: دستگاههای اجرایی می‌توانند به جای تضمین‌های تأدیه پیش‌پرداخت، سفته با امضای صاحبان امضای مجاز شرکت پیمانکار دریافت کنند به شرط آنکه مبلغ پیش‌پرداخت را به حساب مشترک دستگاه اجرایی و پیمانکار واریز نموده و با نظارت دستگاه اجرایی به مصرف تجهیز کارگاه، تکمیل ماشین‌آلات و خرید مصالح برسانند. پیمانکار باید ماشین‌آلات خریداری شده از این محل را به عنوان وثیقه واریز پیش‌پرداخت در رهن دستگاه اجرایی قرار دهد و تا تصفیه بدهی خود بابت پیش‌پرداخت حق خارج کردن آنها را از کارگاه بدون اجازه دستگاه اجرایی ندارد.
د � تضمین حسن انجام کار، بابت تضمین حسن انجام کار معادل ده درصد (10%) از هر پرداخت (صورت وضعیت موقت، تعدیل، مابه‌التفاوت نرخ مصالح و پرداخت‌های مشابه) کسر و در حساب سپرده نگهداری می‌شود. هشتاد درصد (80%) مبالغ سپرده حسن انجام کار در ازای تضمین‌های نوع "الف"، "ب" و "هـ" مندرج در ماده (3) به پیمانکار بازگردانده می‌شود.
ماده 6- در قراردادهایی که شامل دو یا چند مورد از کارهای مشاوره، مدیریت طرح، ساخت تجهیزات، پیمانکاری و نصب است، انواع تضمین‌ها شامل تضمین شرکت در مناقصات ، تضمین انجام تعهدات، تضمین پیش‌پرداخت و تضمین حسن انجام کار می‌باشد. مبلغ و شرایط تضمین‌های این نوع قراردادها طبق مقررات تعیین شده برای قراردادهای پیمانکاری و نصب (درج شده در ماده 5) می‌باشد. مبلغ و شرایط پیش‌پرداخت این قراردادها با توجه به نسبت مبلغ برآورد هزینه تجهیزات و مبلغ برآورد هزینه اجرا (پیمانکاری و نصب) به تناسب، طبق ماده (5) تعیین می‌شود.
ماده 7- در قراردادهای خرید ماشین‌آلات، تجهیزات، کالا، مواد و مصالح و قراردادهای حمل و نقل، ضمانت‌های معتبر از نوع تضمین شرکت در مناقصات ، تضمین انجام تعهدات و تضمین پیش‌پرداخت می‌باشد.
میزان تضمین شرکت در مناقصات خرید و قراردادهای حمل و نقل با توجه به موضوع و خصوصیات معامله و به تشخیص دستگاه مناقصات گزار حداکثر تا میزان پنج درصد مبلغ برآورده معامله تعیین می‌گردد که از انواع "الف"، "ب"، "ج" و "هـ 2" مندرج در ماده (3) می‌باشد.
تضمین انجام تعهدات، معادل ده درصد (10%) مبلغ اولیه پیمان (مبلغ پیشنهادی فروشنده) است که بر حسب درصدهای جدول بند "ب" ماده (5) تعیین می‌گردد و باید قبل از انعقاد قرارداد توسط فروشنده ارائه شود.
میزان پیش‌پرداخت بر طبق آیین‌نامه معاملات دولتی تا سقف بیست و پنج درصد (25%) مبلغ معامله تعیین می‌گردد که در قبال تضمین‌های نوع "الف"، "ب"، "ج" و "هـ2" مندرج در ماده (3) پرداخت خواهد شد. تضمین پیش‌پرداخت باید تا پایان مدت قرارداد دارای اعتبار بوده و مادام که مهلت‌های فوق منقضی نشده باشد، فروشنده مکلف به تمدید اعتبار آن است.
استرداد تضمین انجام تعهدات این قراردادها مشمول موارد عام از نحوه استرداد تضمین‌هاست که در تبصره ذیل ماده (8) آمده است.
ماده 8- دستگاههای اجرایی باید از برگ‌های (فرم‌های) پیوست این آیین‌نامه (نمونه یک تا چهار) برای تضمین‌های نوع "الف"، "ب" مندرج در ماده (3) استفاده کنند. شرایطی که در برگ‌های یاد شده برای استرداد یا ابطال ضمانت‌های بانکی تعیین شده است برای انواع دیگر تضمین نیز باید رعایت شود.
تبصره 1: موارد عام در مورد نحوه استرداد تضمین‌ها عبارتند از:
تضمین شرکت در مناقصات مربوط به برنده مناقصات پس از ارایه تضمین انجام تعهدات و انعقاد قرارداد مسترد خواهد شد.
تضمین یا سپرده پیش‌پرداخت به تناسب انجام کار یا تحویل کالا براساس گواهی کارفرما آزاد می‌گردد.
تضمین انجام تعهدات پس از تحویل موقت و صدور گواهی تحویل موقت مسترد می‌گردد.
در مواردی که به تشخیص کارفرما در خرید کالا حصول اطمینان از صحت عملکرد آن براساس مشخصات مربوط لازم باشد پنجاه درصد (50%) از ضمانتنامه یا سپرده انجام تعهدات بر طبق ردیف (2) آزاد و پنجاه درصد (50%) دوم پس از پایان دوره تضمین و صدور گواهی تحویل قطعی مسترد می‌گردد.
آزادسازی این بخش از تضمین انجام تعهدات منوط به گواهی کارفرما مبنی بر تحویل نقشه‌های "چون ساخت" و دستورالعمل‌های بهره‌برداری و نگهداری می‌باشد.
5- استرداد کسور وجه‌الضمان قراردادهای منعقده با مصوبات قبلی، تابع مفاد این تصویب‌نامه می‌باشد.
تبصره 2: تا زمان اجرایی شدن استفاده از نمونه ضمانت‌نامه‌های موضوع این ماده توسط بانک‌ها اجازه داده می‌شود ضمانت‌نامه‌هایی که در فاصله زمانی تصویب آیین‌نامه لغایت پایان سال 1382 مطابق فرم‌های ابلاغی در مقررات مورد عمل قبلی توسط بانک‌ها صادر شده یا می‌شود مورد قبول دستگاههای اجرایی قرار گیرد. بانک‌ها مکلفند حداکثر از اول سال 1383 به بعد کلیه ضمانت‌نامه‌ها را بر طبق نمونه‌های جدید ابلاغی صادر و ارائه نمایند.
ماده 9- سایر شرایط لازم در مورد تضمین‌های قراردادها طبق شرایط عمومی قراردادهای مصوب سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور می‌باشد.
ماده 10- دستورالعمل استفاده از تضمین‌های نوع "هـ" مندرج در ماده (3) تا دو ماه پس از ابلاغ این تصویب‌نامه به وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و توسط سازمان یاد شده برای اجرا ابلاغ می‌شود. تا ابلاغ آیین‌نامه مذکور،دستگاه‌های‌اجرایی می‌توانند با تشخیص خود از تضمین‌های نوع "هـ" مندرج در ماده (3) استفاده کنند.
ماده 11- تضمین معتبر برای انعقاد قرارداد با شرکتهای خارجی، فقط ضمانت‌های بانکی از بانک‌های مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. ضمانتنامه بخش ارزی قراردادها به لحاظ مقدار باید حداقل معادل بخش ارزی قرارداد و نوع آن همان ارز قرارداد باشد. مبلغ پیش‌پرداخت و شرایط پرداخت یا بازپرداخت سهم ارزی پیش‌پرداخت قراردادها، طبق ضوابط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در زمان واگذاری کارها می‌باشد.
ماده 12- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نظارت بر حسن اجرای این آیین‌نامه و پاسخگویی به سؤالات احتمالی را برعهده دارد.
ماده 13- این تصویب‌نامه جایگزین تصویب‌نامه شماره 10729/26590هـ مورخ 1/4/1381 می‌گردد.
محمدرضا عارف
معاون اول رئیس جمهور
رونوشت: به دفتر مقام معظم رهبری، دفتر رئیس جمهور، دفتر ریاست قوه قضائیه، دفتر معاون اول رئیس جمهور، دفتر معاون حقوقی و امور مجلس رئیس جمهور، دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، دیوان محاسبات کشور، اداره کل حقوقی، اداره کل قوانین و مقررات کشور، کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران و دفتر هیأت دولت ابلاغ می‌شود.
